Układ okresowy i wódka - cała prawda o Mendelejewie.

Dmitrij Mendelejew był bez wątpienia wybitnym uczonym i postacią nietuzinkową. Wokół jego osoby narosło też kilka mitów. Pierwszy z nich mówi, że Mendelejewowi zawdzięczamy nie tylko układ okresowy pierwiastków, ale także... wódkę. Oczywiście, rosyjski chemik nie odkrył wysokoprocentowego napoju, który znany był już w starożytnej Grecji, ale podobno stworzył jego oficjalną definicję, zgodnie z którą etanolu w stosunku do wody powinno być 40%. 

Jak to zwykle bywa w legendzie, i w tej jest część prawdy - Mendelejew napisał (i obronił) pracę doktorską o wódce, a dokładniej wyjaśnił zjawisko kontrakcji objętości na podstawie połączenia alkoholu z wodą. Czyli to, że mieszając wodę i alkohol, objętość otrzymanego roztworu jest mniejsza niż suma objętości cieczy użytych do jego otrzymania.

Źródło: www.xpomo.com/ruskolan/liter/mendeleev.htm

Według innego mitu, Mendelejew zobaczył układ okresowy we śnie. Uczony był o krok od usystematyzowania pierwiastków, kiedy wyczerpany pracą, zasnął na swoim biurku i przyśniła mu się tablica z pierwiastkami uporządkowanymi wg ich masy atomowej. Nic nie potwierdza informacji o przełomowym śnie chemika, za to faktem jest, iż on jako pierwszy wpadł na pomysł pozostawienia pustych miejsc dla nieznanych wówczas pierwiastków (trzy z nich zostały odkryte jeszcze za jego życia).

Dmitrij urodził się w 1834 roku w Tobolsku na Syberii, jako najmłodsze, siedemnaste dziecko (choć niektóre źródła piszą, że czternaste) Iwana Pawłowicza i Marii Dmitriewny Mendelejewów. Iwan był nauczycielem i dyrektorem gimnazjum w Tobolsku, Maria miała hutę szkła. Punkt zwrotny w życiu Dmitrija nastąpił, kiedy po śmierci ojca i pożarze huty, jego matka przeniosła się z dziećmi do Petersburga. Tam najmłodszy Mendelejew ukończył studia na kierunku matematyczno-fizycznym Głównego Instytutu Pedagogicznego, po czym w 1855 roku z powodu objawów wskazujących na gruźlicę, wyjechał na Krym, gdzie nauczał najpierw w gimnazjum Symferopolu, a później w Odessie. Karierę naukową uniemożliwiła mu trwająca wojna krymska. Dwa lata później powrócił do Petersburga. Został autorem pierwszego w Rosji podręcznika chemii organicznej.

W 1865 obronił swoją słynną pracę doktorską. Wykładał w Petersburskim Instytucie Technicznym i Petersburskim Uniwersytecie Państwowym. 

Chociaż nie odkrył wódki, to jego życie i bez tego było ciekawe. Strzygł się i golił raz w roku. Miał specyficzne poczucie humoru, nie było wiadomo kiedy żartował, a kiedy mówił serio.  Był również... bigamistą. 

Jego pierwsze małżeństwo, zawarte w 1862 ze starszą o 6 lat Teodozją Nikitiną Leszewą, nie było udane. Żeniąc się z Teodozją, Dmitrij miał za sobą romans z niemiecką aktorką i nieślubne dziecko. 

Choć małżonkowie doczekali się dwójki dzieci, to temperament uczonego sprawił, że po czterech latach doszło do separacji. Podobno Mendelejew pewnego razu wypuścił na wiatr wszystkie banknoty ze swojego portfela. Innym razem zaatakował kelnera w restauracji za to, że podał chemikowi zimną herbatę. Kiedy indziej znów znalazł dąb z ogromną dziuplą, przy której postawił stolik i zrobił sobie "letnie laboratorium".

Mając 43 lata zakochał się w koleżance swojej siostrzenicy - 18-letniej Annie Iwanownie Popowej. Z wzajemnością. Jednak Teodozja długo nie chciała mu dać rozwodu, a gdy w końcu się zgodziła, to i tak według ówczesnego prawa kanonicznego nie mógł się powtórnie ożenić przed upływem siedmiu lat. Na szczęście Mendelejewa, znalazł się pop, który za odpowiednią sumę połączył węzłem małżeńskim Dmitrija i Annę.

Pod koniec życia zarządzał Główną Izbą Miar i Wag. Trzykrotnie nominowano go do Nagrody Nobla, niestety nie dostał jej, ponieważ wpływowy członek Komitetu Noblowskiego był przeciw kandydaturze Mendelejewa.

Uczony zmarł w 1907 roku, pozostawiając po sobie ponad 1500 publikacji z różnych dziedzin.

Na jego cześć nazwano jeden z kraterów na Księżycu, planetoidę i radioaktywny, sztucznie wytworzony pierwiastek o liczbie atomowej 101. 

Zaś w Bratysławie stoi pomnik układu okresowego pierwiastków i jego twórcy.

Źródło: Wikipedia

Dla chcących poczytać więcej o Dmitriju Mendelejewie:

• http://english.pravda.ru/science/mysteries/21-11-2011/119683-dmitry_mendeleev_vodka-0/
• http://gazeta.ua/ru/articles/history-newspaper/_mendeleev-obvenchalsya-za-vzyatku/157545
• http://www.wiz.pl/8,1625.html
• http://www.physchem.chimfak.rsu.ru/Source/History/Persones/Mendeleev.html